Narcist

De narcist heeft een onrealistisch zelfbeeld en daardoor een gevoel van superioriteit en egoïsme. Dit kan voor de buitenwereld verborgen blijven achter sociaal wenselijk gedrag. Zij verbannen vaak mensen uit hun leven door een oppervlakkig emotioneel oordeel dat mensen goed of slecht zijn. Voor hen is alles zwart of wit. 

Narcisme is een ingewikkeld fenomeen. Er is inmiddels ontzettend veel informatie over diverse kenmerken te vinden. 

Gebrek aan empathie, gebrek aan reflecterend vermogen, gashlighting en wederkerigheid zijn voorbeelden van belangrijke kenmerken.

Empatie

Gebrek aan empathie: even je eigen gedachten en gevoelens opzij zetten om je te kunnen verplaatsen in de emotionele behoeften om een poging te doen te begrijpen waar die vandaan komt lukt hen niet. 

Reflecterend vermogen

Het reflecterend vermogen om te kijken naar een eigen aandeel bij het ontstaan van een ontwrichte situatie is ondenkbaar! Het is jouw schuld. En als je niet kunt kijken of je positieve intentie niet kunt geloven van een anders, mis je een stuk realiteit.

Gashlighting.

Gashlighting is het op sluwe wijze manipuleren zodat jij gaat twijfelen aan jouw eigen waarnemingen. Dat is funest voor jouw zelfvertrouwen, vooral omdat jouw netwerk ook subtiel wordt overtuigd van jouw ongelijk.

Wederkerigheid

En wederkerigheid is er enkel bij zelfbelang. Daarom kiest een narcist vaak een co dependente (uiterst zorgzame) partner. Als co-dependent ben je gericht op de ander. Wat kan ik voor jouw doen doen? 

De narcist is emotioneel afhankelijk en wil weten wat een ander kan doen voor zichzelf. Wat kan jij voor mijn doen? Vandaar dat het in het begin van een relatie een perfecte match lijkt, maar gaandeweg veranderd deze dynamiek. De narcist gaat jouw vermoeien met overstelpende eisen, jalousie en onzekerheden. Door alle verwachtingen, dat jij de narcist altijd in alle (emotionele) behoeften zult voorzien, raak je totaal uitgeput, want het is nooit genoeg.

Verstoord ontwikkelingsproces

Het individualisatieproces is het proces van emotioneel afhankelijk kind tot zelfstandig volwassene.  Hechting in de eerste levensjaren is enorm belangrijk want dit bepaald voor een groot deel ons gedrag in relaties.We hebben allemaal wel blinde vlekken die aandacht nodig hebben om psychisch los te komen van onze ouders en opvoeders. Ikzelf en veel van mijn cliënten zijn nog op zoek en bezig met het ontwikkelen van hun volledige zelf. Veel cliënten zijn bang zelf een narcistische persoonlijkheid te hebben.

Als je opgegroeid bent in een gezin waar narcisme een rol speelt kan het best zijn dat je narcistische gedragingen hebt geleerd. Als kind van een narcist ben je beschadigd. Dat is enkel gedrag, dat is niet wie of wat je bent. Het gaat om de intentie. Hoe bewuster je bent hoe beter je jouw reactie kan hanteren. Bovendien is narcisme een spectrumstoornis met aan de ene kant extreem negatief en de meeste mensen zitten aan het andere eind waar ontwikkeling van zelfbewust zijn mogelijk is. Het grootste geschenk wat jij jezelf kunt geven is dat je leert je eigen gevoelens en gedrag te hanteren. Zodat in plaats van angstig, vijandig of verdedigend te reageren, vriendelijk je grens kunt aangeven en eventueel terug trekt zonder discussie.

Ontwikkelingsproces bij een narcistische persoonlijkheid

Het ontwikkelingsproces van iemand met narcistische een persoonlijkheid is dusdanig ernstig verstoord dat zelfbewustzijn ook nog niet tot wasdom is gekomen. Er is een toestand van niet-gehecht zijn, waarschijnlijk ontstaan door een gebeurtenis voor driejarige leeftijd waar in het bewuste geen levendige herinnering aan is. 

Wanneer het kinderen niet is toegestaan om afhankelijk te zijn van hun ouders, zoeken ze naar vervangende verzorgers als ze ouder zijn. Zij zijn niet voldoende emotioneel verzorgd en in hun behoeften tegemoet gekomen, dus hebben zelf een ernstig trauma. Dat neemt niet weg dat zij soms willens en wetens ronduit gemeen kunnen zijn! Daarom proberen narcisten deze leegte door jouw op te laten vullen. We hebben dus te maken met een emotioneel onvolwassen persoonlijkheid, in een volgroeid lichaam en verstandelijke vermogens, waardoor zij sluw kunnen beredeneren, maar op emotioneel kinderlijk niveau.

Het is voor een narcist moeilijk en soms onmogelijk om bij andere gevoelens te komen dan woede, wrok, concurrentie,  haat en jalousie. Als je denkt dat benijd worden wenselijk prettige is, kan ik je vertellen dat het ook een nerveus makende en akelige ervaring kan zijn. Je  moet goed zijn om “liefde” te ontvangen, maar niet te goed, want dat verliest de narcist controle en is het ook fout. Dus ga jij jezelf beschermen door je kleiner te houden dan je bent.

Projecteren van eigen gevoelens

Ze projecteren hun eigen emoties op anderen in plaats van eigen gevoelens te ervaren. De volbloednarcist zal altijd anderen de schuld geven. Je komt dan in een hachelijke positie, want jij smacht naar een gezonde relatie. Narcistische persoonlijkheden zijn bijzonder kwetsbaar en gevoelig voor verwonding als gevolg van kritiek of afwijzing. Ze voelen zich een langere tijd vernederd en gedegradeerd van binnen. Hebben meer tijd nodig om over kritiek heen te komen.

Zij blijven wrok houden. Willen zich wreken op de persoon van wie zij denken/vinden dat die hen heeft gekwetst. Proberen problemen te veroorzaken voor ‘de schuldige’ en lijken niet te kunnen vergeten, achter een masker van sociaal wenselijk gedrag. Hanteren van emoties is niet haalbaar. En omdat ze geen verbinding kunnen maken met andere gevoelens dan wrok, omdat de angst voor pijn groter lijkt, is de kans op verandering nihil. Als je gevoelens vermijd kun je niet genezen! Hechting en verbinding om gezonde relaties onderhouden is dan niet haalbaar. Het staat herstel van verbinding en vertrouwen in de weg en dat blijft zo.

De subtiele boodschap van een narcist

De subtiele boodschap van een narcist is niet in geschreven of gesproken taal verwoord, maar op gevoelsniveau. De boodschap ligt in de niet uitgesproken tekst maar tussen de regels. Zij weten precies waar jouw pijnpunten zitten. Het gaat om de intentie. En dat kan een grote mindf*ck zijn, die voor een toeschouwer ongelooflijk lastig te herkennen is. Zelfs in de reguliere hulpverlening wordt de ware aard achter het sociaal wenselijk masker vaak niet herkent.

In een veilige relatie is het benoemen van een waarneming en de persoonlijke gevoelsreactie, een gezonde zaak.  Maar, in een onveilige relatie kan het gebeuren dat je onterecht verantwoordelijk worden gesteld voor gevoelens van de ander. Het is de toon die de muziek maakt. En die toon kan zeer genuanceerd vals zijn. In dat geval is het juist nodig de verantwoording voor gevoelens bij de ander te laten.

Onzichtbare intenties

Bij narcisme gaat het om de onzichtbare intenties. Ik heb wel eens geprobeerd dit uit te leggen aan diverse hulpverleners. Dan werd ik meewarig aangekeken en kreeg de boodschap dat ik toch “echt iets aan mijn wantrouwen te doen heb, want jij reageert wel heel erg overgevoelig”. Ja natuurlijk! Ik kom uit een disfunctioneel gezin waarbij grensoverschrijding en valse beschuldiging de norm was. Een narcist weet feilloos dingen persoonlijk te maken en triggers te activeren. Met “goede intenties” wordt wrok en rancune, vaak met succes, zorgvuldig verhuld en ontkent.

Eenzaam en onbegrepen.

Ik heb de tip om mijn “overgevoelige” reacties te leren hanteren opgevolgd en dat heeft vruchten afgeworpen. Nu eerst nog een stukje van mijn proces:

Want ik voelde me eenzaam en onbegrepen. Ik was pas afgestudeerd en wilde mijn eigen praktijk beginnen. In plaats daarvan kwam ik bij het Oranjehuis (blijf van mijn lijf huis) terecht, waar men er toen, ook niets van begreep. Er werd een rechtszaak tegen mij aangespannen.  De rechter zei: : “Bent u bang voor deze man?!, Nou, dan moet u zelf maar in therapie! En in andere trajecten werd ik ook helemaal niet begrepen omdat toen had ik nog geen idee wat narcisme inhield. In de lesstof van mijn psychosociale opleiding, werd enkel een korte omschrijving van de DSM behandeld waar je in de praktijk dus in geen velden of wegen narcistisch gedrag uit zou kunnen herkennen! Pas toen een medestudent mij hierop attendeerde ben ik mij gaan verdiepen. Er ging een wereld voor me open….

Pad stelling

Een narcist is er op uit jouw te raken om een machtsgevoel te ervaren en controle te behouden. Je komt vroeg of laat constant voor een keuze uit kwade te staan. Voor jezelf opkomen? Dan worden de kwade bedoelingen ontkent met het als gevolg dat jij als labiel wordt gezien. Of je mond houden zodat het gevoel van ergernis en verwarring naar binnen wordt gericht en jij jezelf schade aandoet. Het is een kat en muis spel. Wil je prooi zijn of jager?

Wat doe ik voor mensen die in narcistische relaties zijn verwikkeld?

Ik help je los te maken uit de verstrikking. Of het nu gaat om een partnerrelatie, een ouder kind relatie, of andere relaties. Het is uiteindelijk zaak dat de standaard truckjes van de narcist worden doorzien zodat de impact kleiner wordt. Natuurlijk is het eerst nodig de woede, frustratie, teleurstelling en verdriet de ruimte te geven. Mijn eerste stap is dus geduldig, empathisch luisteren en erkenning geven. Van daaruit kan het alle kanten nog op met de relatie(s).

De verandering zit in jouw

Door het vergroten van eigen veerkracht en weerbaarheid kun je jezelf beter leren beschermen. Jouw cirkel van invloed ligt binnen jezelf. Bewust worden waar je zelf vatbaar voor bent is hierbij essentieel. Soms is het nodig de omgang tijdelijk of definitief te verbreken.

Wat kan ik niet voor je doen?

Ook ik ben nu nog steeds niet altijd in staat direct te herkennen wat er speelt. Vooral als mensen zich samen aanmelden voor een intakegesprek. Op de eerste plaats wordt zelfverzekerd daadkrachtig gedrag van mensen die taakgericht zijn vaak verward met narcisme. En ten tweede ook omdat een partner van een narcist uit wanhoop en frustratie opmerkelijk gedrag kan vertonen. Hierdoor kan de de aandacht worden afgeleid en dat maakt het lastig te onderscheiden wat de dynamiek veroorzaakt.

Bovendien ligt er soms de verwachting bij de wanhopige partner dat ik de narcist vertel dat deze fout is en het gedrag moet wijzigen zodat de relatie toch nog een kans maakt. Dat is kansloos, want ik mag geen diagnose stellen. En narcist of niet, om met iemand aan gedragsverandering te werken is een basis van vertrouwen essentieel. Als ik met de narcist wil werken en ik ga direct kritiek leveren, blijft deze weg. 

Narcist en de empaat.

Zorgzame, empathische invoelende, mensen. “Gevers”, belanden vaak in een relatie met een narcist. Want narcisten kunnen heel goed ontvangen. Jij doet je uiterste best en de wederkerigheid blijft steeds vaker uit. Dus, ga jij aan jezelf twijfelen. Soms zijn er momenten die hoop geven en voelt het weer even fijn. Ondertussen verlies jij jezelf in de ander en wordt je steeds meer afhankelijk van de goedkeuring van die ander. Dit noemen we co- dependency. Het kan zo ver gaan dat je naar die goedkeuring gaat hunkeren en zelfs verslaafd kunt raken aan deze relatie. Dit leidt  dikwijls tot oververmoeidheid, burn-out of depressie, maar ook tot sex of pornoverslaving of andere verslavingen om stress te reguleren.

Invloed van de narcist in je gezin van herkomst

Opgroeien in een gezin met een narcistische persoonlijkheid, nare ervaringen, gebrek aan zorg, afwijzing of voorbeeld gedrag van ouders veroorzaakt complex trauma en kunnen de oorzaak zijn dat je automatisch dit soort contacten aantrekt. Bijvoorbeeld in je werk of relaties. Omdat onveiligheid “vertrouwd” voelt, herken je het niet en zoek je het onbewust op. Daarnaast blijf je vruchteloos je best doen om erkenning van deze persoon te krijgen.

Je bent ervan overtuigd dat jouw kracht ligt in je oprechtheid. Je vindt het moeilijk om te “doen alsof.” In contact met een narcist is dit juist je valkuil want die kan alleen maar doen alsof!

Valt er samen te leven met een narcist?
Om een fijn leven te hebben met een narcist is het wel nodig om heel goed je eigen grenzen kunnen bewaken. In het geval dat een veilig thuis jouw onbekend is. Jij denkt dat geluk voor jouw niet is weggelegd. En jij ervan overtuigd bent dat het wel veranderd “als ik maar beter mijn best doe” of “als de ander maar gelukkig is”. Dan is het nu tijd om contact op te nemen om het contact met jezelf te herstellen. Anders ligt depressie en burn-out op de loer.

Handelt een narcist met opzet?

Ik heb geen idee. Het gedrag beweegt zich tussen onnozelheid en sluwheid. Vaak is degene met narcistisch gedrag zelf beschadigd en heeft geen gezond voorbeeld gehad. Het is wel bekent dat de persoon uit zichzelf de stap om te veranderen zal vermijden. Dit omdat er gebrek aan inzicht is in het eigen aandeel in de een situatie. Het is te groot en te beangstigend. De schuld ligt simpelweg altijd bij een ander. Soms kan er door een heftige gebeurtenis wel beweging tot stand komen. 

Wil je de ander helpen? Begin met jezelf te helpen.

Heb je vermoedens dat je te maken hebt met een narcist in je nabije omgeving? Wees voorzichtig. Win informatie in over het onderwerp voordat je iets doet. Iedereen heeft recht op geluk en jij in het bijzonder.

Is het gevaarlijk?

Dat kan, hoeft niet. En als er kinderen betrokken zijn is het beter voorzichtig te zijn. Bij vechtscheidingen is vaak sprake van narcistisch gedrag waarbij de kinderen als middel worden ingezet tot ouderverstoting aan toe. In de reguliere hulpverlening en de rechtsgang wordt narcistisch gedrag nog niet altijd herken of erkent. lees meer

Los komen uit een relatie met een narcist

Het beseffen, accepteren en verwerken dat oprechte verbinding onmogelijk is, kan een pijnlijk proces zijn. Ik help je te herstellen van trauma. Opnieuw verbinding te maken met jouw echte zelf. En de de regie van je leven terug te nemen. Het is zinloos om de narcist of de omgeving proberen te overtuigen van zijn/ haar verstoorde realiteitsbeeld. Het enige wat jij kunt doen is jezelf ontwikkelen zodat jij er minder of geen last meer van hebt.

Stuur me een mail als je een afspraak wilt maken, vragen of twijfels hebt info@praktijk-cmvoogd.nl of bel 06-37452536

Denk je dat je zelf narcistisch gedrag hebt? Neem ook gerust contact op voor je vragen. Misschien valt het wel mee of kunnen we er iets aan veranderen. Als je er zelf voor kiest bewust te handelen is dat namelijk vaak wel mogelijk. Dat kan wel een langdurig moeizaam proces zijn en loont de moeite.